Mensen zijn geneigd situaties die zij meemaken te beoordelen op basis van hun eerdere ervaringen. Gebeurt dat met de toekenning van een bepaalde waarde aan die ervaringen (goed/fout), dan belemmert dit een waardevrij en genuanceerd oordeel over de nieuwe situatie.
Als je tot twee keer toe na vele jaren lief en leed delen door een man bent bedrogen en verlaten voor een ander, wordt het lastig te geloven dat er nog eerlijke mannen zijn. Na verloop van tijd durf je misschien weer een relatie aan te gaan. Maar de twijfel en achterdocht zal overheersen als je je eerdere ervaringen als feit hierin meeneemt. De kans is groot dat je door je gedrag en manifestatie zélf de (compleet gezonde) relatie in gevaar brengt met de waardeoordelen die je bent gaan beschouwen als waarheden.
Ervaring is geen feit
Natuurlijk moet je leren van de ervaringen die je hebt opgedaan. Maar leren van ervaringen is iets anders dan ervaringen meenemen als feiten. Als je een ervaring als feit beschouwt en er een bepaalde waarde aan toekent, doe je geen recht aan de situatie waaronder die ervaring heeft plaatsgevonden. Het opnemen van eerdere ervaringen als patronen in je gedrag maakt je ongeschikt om een situatie ‘fris’ en waardevrij te beoordelen en aan te pakken. Het is niet het patroon maar het leereffect van je ervaringen dat je mee zou moeten nemen op je reis in dit leven. Dát maakt je rijker.
Waardevrij oordelen
Waardevrij vraagstukken benaderen betekent moraliteit zoveel mogelijk buiten beschouwing laten, niet oordelen in termen van ‘goed of fout’. Je plaatst het vraagstuk altijd eerst in de context, in de situatie en de werkelijkheid van dat moment. Vervolgens ga je op zoek naar patronen (ingegeven door ervaringen en verwachtingen) bij jezelf en andere betrokkenen, en naar causale verbanden. Vanuit dit bewustzijn van bestaande patronen en causale verbanden wordt de situatie of het vraagstuk helder. Dit geeft de basis voor het échte leren en ontwikkelen. Van hieruit kun je waardevrij en genuanceerd oordelen in de bestaande context.
Blijf je hangen in het meenemen van ervaringen vol van moraliteit, zonder écht te leren van die ervaringen, dan bestaat het leven uit veel wit en nog meer zwart met nauwelijks grijstinten. Dat lijkt het leven behoorlijk overzichtelijk te maken, maar je doet jezelf en je omgeving veel tekort. Voor een directeur/bestuurder/toezichthouder geeft het maximaal waardevrij benaderen van vraagstukken de grootste garantie om tot een eerlijk en evenwichtig besluit te komen. Iets waar de mensen die aan hun zorg zijn toevertrouwd recht op hebben.